• قالب های شعر کلاسیک (سنتی) فارسی عبارتند از :
  • مثنوی: قالبی است که در آن هر بیت قافیه جداگانه‌ای دارد که بین دومصراع همان بیت مشترک است. اما وزن تمام ابیات یک مثنوی مساوی است. مثنوی بیشتر درون‌مایهٔ حماسی یا داستان‌های غنایی دارد. فردوسی، سعدی ، نظامی ،عطار و مولوی از بزرگ ترین مثنوی‌سرایان ادب فارسی هستند.
  • قصیده: قصیده معمولاً بیش از پانزده بیت دارد و مصراع نخست با مصراع‌های زوج هم‌قافیه است. درون مایه ی قصیده معمولاً مدح، ذم، سوگواری، بزم، وصف طبیعت و موعظه را شامل می‌شود. از قرن سوم تا ششم ه.ق. رواج فوق العاده ای داشت. عنصری، فرخی سیستانی، منوچهری، انوری ابیوردی، خاقانی شروانی، ناصرخسرو،سعدی، بهار،مهدی حمیدی ،امیری فیروزکوهی و مهرداد اوستا از برجسته‌ترین قصیده‌سرایان ادب فارسی به شمار می‌روند.
  • غزل: غزل در ساختار مانند قصیده است با این تفاوت که ابیات آن بین پنج تا چهارده بیت است. غزل‌ها بیشتر حاوی درون‌مایه عشق و عرفان و غنا هستند. سعدی، مولوی ، حافظ و صائب را می‌توان به‌عنوان غزل سرایان برتر گذشته و رهی وشهریار را به عنوان غزل سرایان مشهور معاصر ادبیات فارسی برشمرد.
  • مسمط: مسمط به نوعی از قصاید یا اشعاری اطلاق می‌شود که وزن یکسان داشته و از تلفیق و ترکیب بخش‌هایی کوچک موسوم به رشته‌ها یا لخت‌ها فراهم آمده باشند. قافیهٔ رشته‌ها متفاوت است و در هر رشته تمام مصراع‌ها جز مصراع آخر هم‌قافیه است. در مسمط، مصراع آخر هر رشته را بند می‌گویند. بندها هم‌قافیه و حلقهٔ اتصال همهٔ رشته‌ها به یکدیگر است. منوچهری دامغانی،ساعر قرن پنجم، بنیان گذار مسمط در شعر فارسی است.
  • مستزاد: قالب شعری کم‌استفاده در ادبیات فارسی که در حقیقت غزلی است که کلمه یا جمله موزون و هماهنگی به آخر تمامی مصرع‌ها اضافه شده‌است. مسعود سعد سلمان نخستین مستزادسرا است. میرزاده عشقی و مهدی اخوان ثالث نیز این قالب را در اشعارشان به کار برده‌اند. اهمیت مستزاد از آن روست که در پیدایش شعر نیمایی نقش داشته است.
  • ترجیع بند: مجموعه‌ای است از غزل‌های چند بیتی که هم‌وزن هستند و برای اتصال این غزل‌ها به یکدیگر از یک بیت تکراری استفاده می‌نماید. بیت ترجیع با قافیه‌ای ویژه و لفظ و معنی یکتا تکرار می‌گردد. این قالب خاص شعر فارسی است.قدیم ترین ترجیع بند از فرخی سیستانی و زیباترین آن ها از سعدی و هاتف اصفهانی است.
  • ترکیب بند: همان ترجیع بند است با این تفاوت که بیت تکراری ترجیع‌بند در این قالب متغیر است. قدیم ترین ترکیب بند از قطران تبریزی است.از ترکیب‌بندسرایان مشهورمی‌توان به جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی ،محتشم کاشانی و وحشی بافقی اشاره کرد.
  • قطعه: شعری است حداقل در دو بیت که معمولاً بیت اول مصرع نیست.و مصراع های زوج هم قافیه اند.حاوی مطالب  اخلاقی،اجتماعی،تعلیمی و نیز مدح و هجو است . انوری، ابن یمین و پروین اعتصامی مهم ترین قطعه‌سرایان ادبیات فارسی هستند.
  • رباعی: از دو بیت تشکیل شده و مصراع‌های یک و دو و چهارم با یکدیگر هم‌قافیه‌اند. وزن تمام رباعی‌ها یکسان است و برای بیان افکار و اندیشه‌های شاعر استفاده می‌شده‌است. این قالب کاملاً ایرانی بوده و از زبان فارسی به سایر زبان‌ها رسیده‌است. خیام ،عطار، مولوی و باباافضل از رباعی‌سرایان بنام هستند.
  • دو بیتی: مانند رباعی است اما از آن قدیمی‌تر و کهن‌تر است. ریشه آن به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. تفاوت رباعی و دوبیتی در وزن آن‌هاست و نیز اینکه دوبیتی برای بیان احساسات درونی شاعر به کار می‌رود. دوبیتی‌های فارسی از دوبیتی‌های محلی و فهلوی ریشه گرفته‌است. باباطاهر، و فایز دشتستانی از بزرگ ترین دوبیتی‌سرایان ایران به شمار می‌روند.
  • نکته: در قالب رباعی و دوبیتی گاهی مصراع سوم نیز قافیه دارد.مانند:

  ز دست دیده و دل هر دو فریاد/که هرچه دیده بیند دل کند یاد

   بسازم خنجری نیشش ز پولاد / زنم بـر دیده تـا دل گردد آزاد